Ο φόβος για τα ύψη, είναι κάτι περισσότερο από την ικανότητα ενός ατόμου να πετάξει με αεροπλάνο και να πάει διακοπές. Η υψοφοβία μπορεί να έχει πραγματικό αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή.
Τι είναι η Υψοφοβία
Υψοφοβία (ή ακροφοβία) ονομάζεται ο φόβος για τα ύψη, ο φόβος να βρεθεί κανείς εκτός εδάφους. Ακόμη και αν το άτομο δεν φαίνεται να βρίσκεται πολύ ψηλά, κάποιος με υψοφοβία μπορεί γρήγορα να εμφανίσει μια σειρά από ανεπιθύμητα συμπτώματα. Πρόκειται για ένα είδος αγχώδους διαταραχής, που θεωρείται ότι επηρεάζει περίπου το 6% του πληθυσμού. Εκ φύσεως είμαστε επιφυλακτικοί στα ύψη, ιδίως στα ασταθή ή άγνωστα σε εμάς. Όμως, για όσους ζουν με ακροφοβία, ο φόβος είναι τόσο έντονος που μπορεί να οδηγήσει σε κατάσταση πανικού, ακόμη και στη σκέψη να συναντήσουν ένα ύψος, όπως το να οδηγήσουν δίπλα σε γκρεμό.
Πως είναι να ζείς με το φόβο για τα ύψη
Η υψοφοβία επιδρά στην καθημερινότητα των ατόμων που ζουν με φόβο για τα ύψη. Μπορεί να τους εμποδίσει να ασχοληθούν με ένα άθλημα, να επισκεφθούν ένα νέο μέρος, να ταξιδέψουν, να δουν αξιοθέατα ή ακόμη και να κάνουν δουλειές στο σπίτι, επειδή φοβούνται να ανέβουν σε σκάλα. Προκειμένου να μη βιώσουν φόβο, συχνά η αντίδραση είναι η αποφυγή και η αποχή από δραστηριότητες, όπως ένα οικογενειακό ταξίδι με αεροπλάνο, ή η ενασχόληση με αεραθλήματα ή αναρρίχηση.
Η ζωή του ατόμου που έχει υψοφοβία μπορεί να επηρεαστεί, όταν για παράδειγμα μια ξαφνική κρίση πανικού το κατακλύζει καθώς βρίσκεται ψηλά. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να το διαχειριστείτε και να παρέμβετε το συντομότερο δυνατό.
Τι προκαλεί την υψοφοβία;
Το ότι η πτώση από ύψος μπορεί να μας βλάψει, αποτελεί εξελικτικό μας ένστικτο. Ωστόσο, η συχνή σκέψη για το τι θα μπορούσε να συμβεί αν πέσει κανείς από κάποιο ύψος μπορεί να οδηγήσει κάποιον στην ανάπτυξη υψοφοβίας. Επιπλέον, ένας συγκεκριμένος φόβος για τα ύψη μπορεί να δημιουργηθεί εάν είχατε μια τραυματική εμπειρία με το ύψος ή έχετε δει κάποιον άλλο να πέφτει από ύψος στο παρελθόν.
Ωστόσο, όπως συμβαίνει με όλες τις φοβίες, μπορεί να μην υπάρχει σαφής αιτία, οπότε μπορεί να διαμορφώνονται από το περιβάλλον. Αυτό που έχουμε διδαχθεί από τους γονείς μας, οι συμπεριφορικές αντιδράσεις τους στα ύψη μπορεί να συμβάλλουν στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς μας, ακόμη και στην ανάπτυξη της αγχώδους συμπεριφοράς μας. Είναι τέλος πιθανότερο να αναπτύξουμε υψοφοβία εάν έχουμε ήδη κάποια αγχώδη διαταραχή.
Σκεφτείτε πως είστε σε ένα πάρκο και βλέπετε ένα παιδί να προσπαθεί να σκαρφαλώσει ψηλά σε ένα δέντρο. Ποιά είναι η σκέψη σας; Ποιά είναι έπειτα η σωματική αντίδρασή σας;
Σε τι διαφέρει ο φόβος για τα ύψη ή από το φόβο για την πτώση;
Και οι δύο φόβοι συνδέονται πολύ στενά. Ο φόβος της πτώσης, γνωστός και ως βασοφοβία, δεν είναι απαραίτητα ο φόβος της πτώσης από ύψος. Στην πραγματικότητα, είναι πολύ συχνός σε ηλικιωμένους ανθρώπους που μπορεί να κινδυνεύουν περισσότερο να πέσουν λόγω της αστάθειας στα πόδια τους, ειδικά αν έχουν υποστεί τραυματισμό από πτώση στο παρελθόν. Συνδέεται, επομένως, με τον φόβο ότι δεν θα μπορέσουν να περπατήσουν ή να σταθούν όρθιοι.
Ο εντοπισμός του αν έχετε φόβο πτώσης ή φόβο ύψους μπορεί να είναι χρήσιμος για να διασφαλίσετε ότι θα λάβετε την κατάλληλη θεραπεία.
Συμπτώματα της υψοφοβίας
Επειδή η υψοφοβία σχετίζεται με το άγχος, είναι σημαντικό να εντοπιστούν με ακρίβεια τα εναύσματά της, ώστε να διασαφηνιστεί αν πρόκειται για αγχώδη διαταραχή ή για συγκεκριμένο φόβο.
- αίσθημα πανικού όταν έρχονται αντιμέτωποι με τα ύψη ή όταν σκέφτονται τα ύψη
- πόνος στο στήθος
- ζάλη ή περιστροφή, γνωστή και ως ίλιγγος
- ναυτία
- αίσθημα παλμών της καρδιάς
- αίσθημα δύσπνοιας ή λαχάνιασμα
- τρέμουλο
- συμπεριφορές αποφυγής
- φόβος παγίδευσης
- έντονο αίσθημα ανάγκης διαφυγής
- κρίση πανικού
- αίσθημα παράλυσης
Αντιμετώπιση της υψοφοβίας
Εάν εσείς ή κάποιος γνωστός σας έχει ή υποψιάζεται ότι έχει ακροφοβία, είναι πολύ σημαντικό να αναζητήσετε επαγγελματική θεραπεία για να την αντιμετωπίσετε το συντομότερο δυνατό, ώστε να αποτρέψετε την επίδρασή της στη ζωή σας. Η εύρεση κατάλληλης θεραπείας όχι μόνο θα σας βοηθήσει να ανακτήσετε τον έλεγχο, αλλά θα σας διδάξει και τεχνικές για να ηρεμήσετε τις σωματικές σας αντιδράσεις και να προστατεύσετε την υγεία σας γενικότερα.
Τι γίνεται στη θεραπεία
Η θεραπεία στοχεύει στην αλλαγή των σκέψεων και των συμπεριφορών σας απέναντι στον φόβο σας. Θα σας βοηθήσει να αποκαλύψετε τις αντιλήψεις σας για τον φόβο και θα σας βοηθήσει να αναδιαμορφώσετε τον τρόπο που σκέφτεστε γι’ αυτόν.
Στόχος είναι:
- να μετατρέψετε τους αρνητικούς σας συνειρμούς με τα ύψη σε θετικούς, όπως το να αναγνωρίζετε πότε είστε ασφαλείς.
- να σας βοηθήσει να αυτοδιαχειρίζεστε την αντίδρασή σας στα ύψη, ώστε να μπορείτε να διατηρείτε τον έλεγχο σε αυτές τις καταστάσεις.
Τι να κάνετε αν βρεθείτε σε μια κατάσταση που σας πυροδοτεί υψοφοβία
- καθίστε ή ξαπλώστε
- εστιάστε στον ορίζοντα
- εστιάστε σε ακίνητα αντικείμενα γύρω σας
- εξασκηθείτε στην ενσυνειδητότητα (Mindfullness)
- δοκιμάστε τεχνικές απόσπασης της προσοχής, όπως το να μετράτε αντίστροφα από το 200 έως το 0, ή να ονομάζετε τα πράγματα σε μια κατηγορία από το Α-Ω
Εάν ο φόβος σας για τα ύψη επηρεάζει τη ζωή σας, είναι σημαντικό να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια.